Νέες εργασιακές ρυθμίσεις – θέμα ηλικίας;
Γράφτηκε από το πρόγραμμα INSPIRER στις 24 Αυγούστου 2022. Καταχωρήθηκε στην κατηγορία Άρθρα, αναρτήσεις στο ιστολόγιο.
Οι περιορισμοί επαφών ήταν ένα επιτυχημένο μέτρο για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID 19. Έτσι, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, η ιδιωτική κατοικία έγινε το νέο εργασιακό περιβάλλον για πολλούς εργαζόμενους στην Ευρώπη. Σε πολλές χώρες, οι εργοδότες υποχρεώθηκαν από το νόμο να επιτρέπουν και να υποστηρίζουν την τηλεργασία ή την κινητή εργασία από το σπίτι.
Το Eurofound ορίζει την τηλεργασία ως “ρύθμιση εργασίας κατά την οποία η εργασία εκτελείται εκτός του προκαθορισμένου τόπου εργασίας, συνήθως τις εγκαταστάσεις του εργοδότη, μέσω τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ). […] Η κινητή εργασία θα μπορούσε να θεωρηθεί παραλλαγή της τηλεργασίας”. (Eurofound, 2022)
Μερικά στοιχεία:
- “Το 2020, το 12% των εργαζομένων ηλικίας 20-64 ετών στην ΕΕ εργαζόταν συνήθως από το σπίτι, ενώ το ποσοστό αυτό είχε παραμείνει σταθερό σε περίπου 5 ή 6% κατά την τελευταία δεκαετία.” (Eurostat 2021)
- “Μέχρι το ξέσπασμα της πανδημίας, η τηλεργασία χρησιμοποιούνταν κυρίως από εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης που κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας τους σε υπολογιστές, απολαμβάνουν υψηλό βαθμό αυτονομίας και απασχολούνται σε δραστηριότητες με υψηλό συντελεστή γνώσεων. […] Πέρα από τη φύση της εργασίας τους, τα υψηλά ποσοστά τηλεργασίας πριν από την πανδημία μεταξύ ορισμένων επαγγελματιών μπορεί επίσης να αντανακλούν το βαθμό στον οποίο εκτελούσαν άτυπη υπερωριακή εργασία στο σπίτι” (European Commission, Science for Policy Briefs, 2020)
- “Σε επίπεδο ΕΕ, το ποσοστό των εργαζομένων που συνήθως ή μερικές φορές[1] εργάζονται από το σπίτι αυξήθηκε σημαντικά από 14,6 % σε 24,4 % μεταξύ 2019 και 2021″ (Eurostat 2022a)
- “Το 2021, οι εργαζόμενοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο είναι πιθανότερο να εργάζονται (μερικές φορές ή συνήθως) από το σπίτι (43,9 % των ατόμων που εργάζονται από το σπίτι) από ό,τι οι εργαζόμενοι με χαμηλό (6,4 %) ή μεσαίο μορφωτικό επίπεδο (14,7 %). Οι γυναίκες με χαμηλό ή μεσαίο μορφωτικό επίπεδο είχαν περισσότερες πιθανότητες να εργάζονται (συνήθως ή μερικές φορές) από το σπίτι σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους. Τα κράτη μέλη της ΕΕ παρουσιάζουν πολύ διαφορετικές καταστάσεις μεταξύ των εργαζομένων που εργάζονται από το σπίτι. Στις Κάτω Χώρες, τη Σουηδία και το Λουξεμβούργο, πάνω από το 45 % των απασχολούμενων (συνήθως ή μερικές φορές) εργάζονταν από το σπίτι το 2021, ενώ λιγότερο από το 10 % το έκαναν αυτό στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.” (Eurostat 2022b)
- Οι πιο ευάλωτες ομάδες του εργατικού δυναμικού, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με χαμηλές δεξιότητες, καθώς και εκείνων που δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες, είναι πιο πιθανό να χάσουν τη δουλειά τους λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας (EU-Digital Skills and Jobs Platform, 2021).
Προφανώς, πρέπει να υπάρχουν το προφίλ εργασίας και οι βασικές ψηφιακές δεξιότητες για να εργαστείτε από το σπίτι. Οι άνδρες και οι γυναίκες χρησιμοποιούν την κινητή εργασία σε διαφορετικά επίπεδα. Επιπλέον, εντοπίζονται διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Αλλά στην πραγματικότητα δεν θα περίμενε κανείς ότι και οι επιστημονικές αξιολογήσεις θα διαπίστωναν μια διαφορά μεταξύ των ηλικιακών ομάδων στις επιχειρήσεις; Φαντάζεται κανείς ότι οι νέοι ψηφιακοί αυτόχθονες – με το laptop στα γόνατα και τον καπουτσίνο δίπλα – θεωρούν την κινητή εργασία ως ατομική ελευθερία και ανεξαρτησία, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι νοσταλγούν το παραδοσιακό περιβάλλον γραφείου.
Αντίθετα, το Eurofound διαπίστωσε ότι, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο του εργατικού δυναμικού, το 60% των εργαζομένων θα ήθελε να εργάζεται από το σπίτι (καθημερινά ή αρκετές φορές την εβδομάδα) μετά την πανδημία, το 71% των εργαζομένων ανέφερε ότι είναι ικανοποιημένο με την εργασία από το σπίτι. Τα επίπεδα ικανοποίησης ήταν ιδιαίτερα υψηλά μεταξύ εκείνων που εργάζονταν από απόσταση για 35 έως 40 ώρες την εβδομάδα και εκείνων που ήταν άνω των 50 ετών (Eurofound, 2021). Μια αξιολόγηση του LinkedIn δείχνει επίσης ότι δύο ηλικιακές ομάδες αναζητούν ιδιαίτερα συχνά τέτοιες προσφορές εργασίας: Τα μέλη της γενιάς Z και της γενιάς Baby Boomer – δηλαδή οι νεότεροι και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι ενός εργατικού δυναμικού αναζητούν θέσεις εργασίας εξ αποστάσεως. Ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι λόγοι για αυτό; Ίσως οι υποψήφιοι της γενιάς Baby Boomer να είναι λιγότερο κινητικοί ή να αναζητούν διευθυντικές θέσεις. Οι υποψήφιοι της γενιάς Z, από την άλλη πλευρά, είναι συχνά πιο έμπειροι με την τεχνολογία και την εικονική συνεργασία – και τα δύο είναι απαραίτητα για τις απομακρυσμένες θέσεις εργασίας. (LinkedIn, 2022)
Ωστόσο, ποια είναι η στάση των εργοδοτών απέναντι σε αυτές τις νέες εργασιακές ρυθμίσεις;
Η πανδημία εισήγαγε καινοτομίες και μετασχηματισμούς που δεν μπορούν απλώς να καταργηθούν. “Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η πανδημία είχε σημαντικό αντίκτυπο στις πρακτικές οργάνωσης της εργασίας και στη διοικητική κουλτούρα. Με την πάροδο του χρόνου, είναι πιθανό η τηλεργασία και η ευέλικτη προσέγγιση της οργάνωσης της εργασίας να αποτελέσουν ένα πιο σημαντικό και μόνιμο χαρακτηριστικό για τους εργοδότες και τους εργαζόμενους”. (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, 2021).
Η πολιτική υποστηρίζει νέες ρυθμίσεις εργασίας, όπως η τηλεργασία ή η κινητή εργασία σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Μέχρι τον Μάρτιο του 2021, υπήρξαν νομικές αλλαγές στην Ιταλία, το Λουξεμβούργο, τη Λετονία, τη Σλοβακία και την Ισπανία, ενώ πολλές άλλες χώρες, όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Κύπρος, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Γερμανία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Πορτογαλία και η Σλοβενία, αναθεωρούσαν την αντίστοιχη εθνική τους νομοθεσία (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, 2022).
Υπάρχουν ορισμένα σημαντικά ζητήματα για τους εργοδότες:
- Τοποθεσία και δωμάτια
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι επιχειρήσεις συνέχισαν να πληρώνουν ακριβά ενοίκια ή υποθήκες για τους χώρους γραφείων τους. Σε περίπτωση που δεν θα επιστρέψουν όλοι οι εργαζόμενοι στο γραφείο στο μέλλον, είναι καιρός να εξετάσετε κάποιες αλλαγές: “Μια έρευνα της McKinsey σε 278 στελέχη τον Αύγουστο του 2020 διαπίστωσε ότι κατά μέσο όρο σχεδίαζαν να μειώσουν τους χώρους γραφείων κατά 30%. Ως αποτέλεσμα, η ζήτηση για εστιατόρια και καταστήματα λιανικής πώλησης στο κέντρο της πόλης και για τις δημόσιες συγκοινωνίες μπορεί να μειωθεί”. (McKinsey Global Institute, 2021). Εάν υπάρξει τάση απομάκρυνσης από τα κέντρα των πόλεων, οι τιμές των ακινήτων θα μειωθούν επίσης ως αποτέλεσμα, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώροι γραφείων θα αξίζουν πολύ λιγότερο στο μέλλον.
- Οργάνωση εργασίας
Η οργάνωση της εργασίας για τους διευθυντές θα είναι πιο δύσκολη, καθώς θα πρέπει να παρακολουθούν τους πάντες – αυτούς που εργάζονται στο γραφείο και τους απομακρυσμένους εργαζόμενους. Δεν είναι δυνατόν να ξεκινήσει απλώς μια ad hoc συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός και η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της εργασίας είναι τα νέα βασικά καθήκοντα των διευθυντών. (Forbes, 2021)
- Προσλήψεις
Η μετακίνηση γραφείων δεν σημαίνει μόνο ότι τα ενοίκια είναι χαμηλότερα, στις λιγότερο δαπανηρές ζώνες οι εργοδότες μπορεί να προσελκύσουν εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό που δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να μετακομίσει σε ακριβές πόλεις (McKinsey Global Institute, 2021). Μια ανάλυση πρόσφατων δεδομένων του LinkedIn δείχνει επίσης ότι οι εταιρείες που προσφέρουν απομακρυσμένη εργασία μπορούν να επιτύχουν μεγαλύτερη ποικιλομορφία όσον αφορά την ηλικία, την εκπαίδευση και το φύλο του εργατικού δυναμικού. Σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να υποβάλουν αίτηση για απομακρυσμένες θέσεις εργασίας (LinkedIn 2022)
Η ηλικία είναι μια πτυχή που συχνά δεν λαμβάνεται καν υπόψη στην εταιρική ποικιλομορφία. Όσοι όμως εστιάζουν σε ένα πολυγενεακό εργατικό δυναμικό μπορούν να ενισχύσουν την εταιρεία με νέες προοπτικές- και νέες εργασιακές ρυθμίσεις για όλους. Η κινητή εργασία έχει πλεονεκτήματα για τους εργαζόμενους, τις εταιρείες – και ακόμη και για την κοινωνία: Η πιο διαδεδομένη τηλεργασία έχει τη δυνατότητα να αυξήσει την παραγωγικότητα, να βελτιώσει την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και να μειώσει τις εκπομπές ρύπων (ΟΟΣΑ, 2021). Η πλειονότητα των ερωτηθέντων στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για το κλίμα πιστεύει ότι η οικονομική ανάκαμψη μετά τον COVID θα πρέπει να λάβει υπόψη της την κλιματική κρίση (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, 2021). Ας πάμε λοιπόν για περισσότερη κινητή εργασία – με όλες τις γενιές!
Πόροι
Eurofound, 2021
Eurofound, 2022
https://www.eurofound.europa.eu/topic/teleworking
European Agency for Safety and Health at Work, 2021
https://euagenda.eu/upload/publications/telework–20post-covid.pdf
European Agency for Safety and Health at Work, 2022
European Commission, Science for Policy Briefs, 2020
https://joint-research-centre.ec.europa.eu/document/download/1ccf7717-ab52-4215-b14a-08d74e9d44fc_en
European Investment Bank, 2021
https://www.eib.org/en/stories/telework-and-the-green-recovery
Eurostat 2021
Eurostat 2022a
https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Employment_-_annual_statistics
Eurostat 2022b
EU-Digital Skills and Jobs Platform, 2021)
Forbes 2021
LinkedIn 2022
McKinsey Global Institute, 2021
https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/the-future-of-work-after-covid-19
OECD, 2021
[1] Note that ‘usually working at home’ means doing any productive work related to the current job at home for at least half of the days worked in a reference period of 4 weeks, and ‘sometimes working at home’ means the same but for at least 1 hour in the reference period of 4 weeks (and less than half of the days worked).